ద‌ళితుడు అయినందుకేనా సీజేఐకి ప్రొటోకాల్ లేదు?
–ముంబై వెళ్లిన సీజేఐ గ‌వాయికి ప్రొటోకాల్ ఇవ్వ‌ని మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం
–ఆయ‌న ద‌ళితుడు పైగా బుద్ధిస్టు కాబ‌ట్టే ఉద్దేశ‌పూర్వ‌క వివక్ష
–ఈ ఘటనపై భగ్గుమంటున్న ప్ర‌జాస్వామ్య-రాజ్యాంగ‌వాదులు
నేషనల్ బ్యూరో మే 19(ప్రజాక్షేత్రం):భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి (సీజేఐ) జస్టిస్ బీఆర్ గవాయి మహారాష్ట్రలో తన తొలి అధికారిక సందర్శన సందర్భంగా రాష్ట్ర అధికారులు ప్రొటోకాల్‌ను ఉద్దేశపూర్వకంగా ఉల్లంఘించి కుల వివక్ష అనే దుర్మార్గపు ముఖాన్ని మరోసారి బయటపెట్టారు. దళిత సామాజిక నేపథ్యం నుంచి వ‌చ్చిన ఆయ‌న, అంబేద్కర్ స్ఫూర్తితో బౌద్ధమతాన్ని స్వీకరించారు. 2025 మే 14న దేశ 52వ సీజేఐగా బాధ్యతలు చేపట్టిన తర్వాత ముంబైలో జరిగిన బార్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ మహారాష్ట్ర అండ్ గోవా ఫెలిసిటేషన్ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నారు. అయితే, ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి, డీజీపీ, ముంబై పోలీస్ కమిషనర్ వంటి ఉన్నతాధికారులు హాజరు కాకపోవడం దేశ న్యాయవ్యవస్థ అత్యున్నత స్థానంలో ఉన్న వ్యక్తి పట్ల జరిగిన అవమానకర, కులాధారిత చర్యగా నిలిచింది.
కుల వివక్ష దుర్మార్గపు ముఖం
జస్టిస్ గవాయి దళిత సమాజానికి చెందిన వ్యక్తిగా భారత న్యాయవ్యవస్థలో అత్యున్నత స్థానానికి చేరుకోవడం సామాజిక న్యాయ పోరాటంలో ఒక మైలురాయి. అయినప్పటికీ, ఈ ఘటన మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం కుల దురహంకారంతో వ్యవహరించినట్లు స్పష్టం చేస్తోంది. సీజేఐ స్థానం రాజ్యాంగబద్ధమైన గౌరవాన్ని కలిగి ఉంది. ఈ స్థానంలో ఉన్న వ్యక్తి పట్ల ప్రొటోకాల్‌ను అలక్ష్యం చేయడం కేవలం నిర్లక్ష్యం కాదు, లోతుగా పాతుకుపోయిన సామాజిక పక్షపాతాల దుష్ప్రభావం. జస్టిస్ గవాయి దీనిపై కాస్త ఘాటుగానే స్పందించారు. మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ త‌ప్పిదాన్ని ఎండ‌గ‌ట్టారు. రాజ్యాంగం అనేది ఉంద‌ని, దాన్ని గుర్తెరిగి న‌డుచుకోవాల‌ని చుర‌క‌లు అంటించారు.
మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ నీచమైన వైఖరి
మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఈ ఘటనపై సమర్థవంతమైన వివరణ ఇవ్వకపోవడం, బాధ్యులపై చర్యలు తీసుకోకపోవడం వివాదాన్ని మరింత రాజేస్తోంది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఈ నిర్లక్ష్యం దళిత సమాజం పట్ల ఉన్న దాగుడుమూతల వివక్షను బహిర్గతం చేస్తోంది. “సీజేఐ స్థానాన్ని కూడా గౌరవించని ఈ కుల దురహంకారం రాజ్యాంగ స్ఫూర్తిని కాలరాసిన చర్య. ఇది కేవలం ఒక వ్యక్తిపై జరిగిన అవమానం కాదు, దళిత సమాజం మొత్తం పట్ల చూపిన అగౌరవం,” అని సామాజిక న్యాయ కార్యకర్తలు ఆగ్రహం వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
సమాజంలో కొనసాగుతున్న కుల వివక్ష
ఈ ఘటన కేవలం ఒక అధికారిక కార్యక్రమంలో జరిగిన పొరపాటు కాదు. ఇది భారత సమాజంలో లోతుగా పాతుకుపోయిన కుల వివక్ష తాలూఖు ఒక ఉదాహ‌ర‌ణ మాత్ర‌మే. ఒకవైపు రాజ్యాంగంలో సమానత్వం, సామాజిక న్యాయం గురించి బ‌ల‌మైన అధిక‌ర‌ణ‌లు ఉన్న‌ప్ప‌టికీ, మరోవైపు అత్యున్నత స్థాయిలోనే కుల దురహంకారం బహిర్గతమవుతుండటం దేశ ప్రజాస్వామ్యానికి సిగ్గుచేటు. దళిత సమాజం నుంచి ఉన్నత స్థానాలకు చేరిన వ్యక్తులు కూడా ఈ వివక్ష నుంచి తప్పించుకోలేకపోతున్నారంటే, సామాన్య దళితుల పరిస్థితి ఎంత దయనీయంగా ఉంటుందో ఊహించవచ్చు. ఈ ఘటనను దళిత సమాజం పట్ల సమాజంలో కొనసాగుతున్న వివక్షకు అద్దం పట్టిన సంఘటనగా రాజ్యాంగ‌వాదులు, ప్ర‌జాస్వామ్య‌వాదులు అభివర్ణిస్తున్నారు. “కులం ఆధారంగా వివక్ష చూపడం ఒక సామాజిక వ్యాధి. ఈ వ్యాధిని నిర్మూలించడానికి కఠిన చట్టాలతో పాటు, సమాజంలో విస్తృతమైన చైతన్యం అవసరం” అని పలువురు నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు. ఈ ఘటనను ఒక అవకాశంగా తీసుకుని, కుల వివక్షను నిర్మూలించడానికి కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు కఠిన చర్యలు చేపట్టాలని కోరుతున్నారు. సీజేఐ జస్టిస్ బీఆర్ గవాయి పట్ల మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం చూపిన అవమానకర వైఖరి కేవలం ఒక వ్యక్తిపై దాడి కాదు. ఇది రాజ్యాంగ స్ఫూర్తిని, సామాజిక న్యాయాన్ని, దళిత సమాజ ఆత్మగౌరవాన్ని ధిక్కరించిన నీచమైన చర్య. ఈ ఘటన భారత సమాజంలో కుల వివక్ష ఇంకా ఎంత లోతుగా పాతుకుపోయి ఉందో తెలియజేస్తోంది. ఈ దుర్మార్గాన్ని సమూలంగా నిర్మూలించేందుకు ప్రభుత్వాలు, సమాజం కలిసి పనిచేయాల్సిన అవసరం ఈ ఘటన మరోసారి గుర్తు చేస్తోంది. లేనిపక్షంలో, రాజ్యాంగం హామీ ఇచ్చిన సమానత్వం కేవలం ఒక భ్రమగానే మిగిలిపోతుంది.
